Εισήγηση Ευτυχίας Τσεσμελή, από το 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο (2009) για το Παδικό Τραγούδι που διοργάνωσε ο ΠΑ.Σ.ΔΙΕ.ΧΟΣ (Πανελλήνιος Σύλλογος Διευθυντών Χορωδιακών και Οργανικών Συνόλων)
Ποια ηλικία είναι κατάλληλη για να διδάξουμε στα παιδιά την τέχνη του χορωδιακού τραγουδιού; Πότε μπορούμε να ξεκινήσουμε να χτίζουμε τις βάσεις για να μπορέσουν να γίνουν μετέπειτα καλοί ακροατές μουσικής; Μπορούν αυτές οι διαδικασίες να ξεκινήσουν από την προσχολική ηλικία; Ποιος ο ρόλος του στίχου και της μουσικής στα παιδικά τραγούδια;
Τα παιδιά είναι άνθρωποι με διανοητικές δυνατότητες που συνεχώς εξελίσσονται. Ειδικά σε αυτή την ηλικία του νηπιαγωγείου-δημοτικού απορροφούν το καθετί σα σφουγγάρια και η ευθύνη των ανθρώπων που τα διδάσκουν και τα διαπαιδαγωγούν είναι μεγάλη. Οι μικροί αυτοί άνθρωποι από την τρυφερή αυτή ηλικία πρέπει να αποκτούν τις σωστές βάσεις για να γίνουν στην πορεία της ζωής τους καλοί ακροατές μουσικής.
Πολύ συχνά η κοινωνία μας αντιμετωπίζει τα παιδιά σαν να μην είναι ακόμα άνθρωποι με ιδιαίτερη διανοητική ανάπτυξη αλλά που κάποια στιγμή στο μέλλον μπορεί και να γίνουν. Ή καλύτερα τα αντιμετωπίζει σαν να πρόκειται για ανθρώπους με χαμηλό διανοητικό επίπεδο. Στην πραγματικότητα, όπως άλλωστε είναι ήδη γνωστό σε όλους, τα παιδιά το μόνο λιγότερο που έχουν από τους ενήλικες, είναι οι εμπειρίες.
Ένα παιδί 4 και 5 χρονών είναι αρκετά πιθανό ότι δε μπορεί να τραγουδήσει σωστά. Οι λόγοι είναι πολλοί: δεν ξέρει ακόμα καλά τη μελωδία του τραγουδιού, δεν είχε μέχρι στιγμής στη ζωή του μουσικά πρότυπα, δεν άκουγε καν μουσική στο σπίτι του. Τα μικρά παιδάκια από την δική τους πλευρά όταν εισπράττουν το χειροκρότημα όλων, γονιών και δασκάλων, θεωρούν ότι αυτό που κάνουν είναι σωστό και πρέπει να συνεχίσουν να το κάνουν έτσι. Οι διδάσκοντες, καθώς περνάει ο καιρός, συνεχίζουν τον ίδιο τρόπο διδασκαλίας και τα αποτελέσματα συνεχίζουν φυσικά να είναι τα ίδια.
Κι εδώ μπορεί να τεθεί το ερώτημα: Μα πώς μπορούμε να διδάξουμε σε παιδιά των 4 χρόνων την Τέχνη του τραγουδιού; Δεν είναι πολύ μικρά; Μία απάντηση ίσως είναι ότι αφού τα παιδιά ξέρουν να μιμούνται δεν είναι καθόλου δύσκολο για αυτά να μάθουν να τραγουδάνε σωστά. Αν ο νηπιαγωγός τραγουδάει σωστά τότε αυτό το μεταδίδει αυτόματα και στους μαθητές του χωρίς να χρειάζεται να λέει και πολλά λόγια. Ούτε να εξηγεί πού πρέπει να είναι η φωνή μας και πώς πρέπει να αναπνέουμε, γενικά χωρίς πολλές λεπτομέρειες που δε μπορούν να είναι αντιληπτές από τα παιδιά. Αυτό που χρειάζεται είναι να χρησιμοποιούν ως πρότυπο αυτό που κάνει ο διδάσκων. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν τα επιτεύγματα της Ανθρωπότητας. Η τεχνική του τραγουδιού είναι ένα από αυτά τα επιτεύγματα.
Εκτός από τον τρόπο διδασκαλίας των τραγουδιών είναι σημαντικό να αναφερθούμε και στο ρόλο της μουσικής και του στίχου. Να κάνουμε μία προσέγγιση στο είδος του ρεπερτορίου που είναι κατάλληλο για αυτές τις ηλικίες. Μελωδίες έξυπνα δομημένες, που πιθανόν θυμίζουν άλλες γνωστές μελωδίες ή έργα σοβαρής μουσικής είναι μια καλή επιλογή. Επίσης, μελωδίες που μας διδάσκουν πράγματα για την ίδια τη μουσική. Μέσα από ένα τραγούδι τα παιδιά μπορούν να μάθουν βιωματικά για το κοφτά και το συνεχόμενα (στακάτο και λεγκάτο), για τις παύσεις κλπ. Άλλα τραγούδια διδάσκουν το κοφτά και το συνεχόμενα. Και το ιδανικό είναι κάποια τραγούδια που περιλαμβάνουν ταυτόχρονα όλες αυτές τις γνώσεις, όπως για παράδειγμα «Η Βροχούλα» του συνθέτη και μαέστρου χορωδιών Στάθη Ουλκέρογλου. Τα παιδιά μέσα από το τραγούδι αυτό τραγουδάνε ταυτόχρονα πιάνο και στακάτο, πιάνο και λεγκάτο και φόρτε και λεγκάτο συνδυάζοντας έτσι όλες τις έννοιες που έχουν μάθει.
Ας δούμε τώρα και το ρόλο του στίχου. Στίχοι που απλώς περιγράφουν πράγματα που είναι αυτονόητα για τα παιδιά δεν εξάπτουν τη φαντασία τους. Πρέπει ο στίχος να ενεργοποιεί τη φαντασία των παιδιών. Στίχοι που περιγράφουν εικόνες που δεν είναι ρεαλιστικές και που βάζουν τα παιδιά στη διαδικασία να φτιάξουν δικές τους φανταστικές εικόνες, τα ξυπνάνε, τα δραστηριοποιούν και τα βάζουν στη διαδικασία να σκέφτονται πράγματα πέρα από τα συνηθισμένα τα καθιερωμένα. Για να αναπτυχθεί η νοημοσύνη των παιδιών μέσα από τα παιδικά τραγούδια, το περιεχόμενο των στίχων πρέπει να δυσκολεύει το παιδί στη δημιουργία νοημάτων και να το αναγκάζουν να εξασκήσει το μυαλό του.
Αλλά ακόμα και σε αυτά τα τραγούδια που έχουν πιο έξυπνο στίχο και ίσως και μια ενδιαφέρουσα μουσική, εξακολουθεί να υπάρχει το πρόβλημα του τρόπου διδασκαλίας από τους ανθρώπους αυτού που σαφώς μπορεί να είναι και πολύ αξιόλογοι αλλά δεν τους έχουν μάθει ποτέ μουσική.
Μία λύση σε αυτή την περίπτωση θα ήταν βέβαια να διδάσκει κάποιος ειδικός μουσικός το μάθημα αυτό στα παιδιά του νηπιαγωγείου. Αλλά καλό είναι να προσβλέπουμε σε μία αναδιάρθρωση και εξυγίανση του μουσικού εκπαιδευτικού συστήματος και τότε όλα θα λυθούν ως δια μαγείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου